Diverse kunstenaars van de tuinbeelden uit Zimbabwe en het Shona volk

Bas Nijssen and artist in Zimbabwe

Afrikaanse kunst - Stenen beelden, tuinbeelden:
de Kunstenaars

Naam: A-B-C-D-E-F-G-H-I-J-K-L-M-N-O-P-R-S-T-U-V-W-X-Y-Z

De makers van de handgemaakt stenen beelden voor binnen maar ook prima als tuinbeeld te gebruiken

Wij organiseren ook onderleiding van een Zimbabwaanse kunstenaar workshops beeldhouwen in steen en tovert u ook eens met steen.

Helaas is deze lijst van beeldhouwers nog verre van compleet wij blijven hem echter constant aanvullen. De handgemaakte tuinbeelden vindt u onder collectie
Hier gaat u direkt naar de beginpagina van de tuinbeelden van steen

Heeft u suggesties of opmerkingen meldt het ons a.u.b.: info@bany.nl

A

Fanizani Akuda
Fanizani is iemand van de eerste generatie en geboren op 11 november 1932 in Zambia. Hij is van de Chewa stam en had vele beroepen.
In 1949 kwam hij naar Zimbabwe om werk te zoeken. Eerst werkte hij als metselaar en mandenmaker. Later hoorde hij dat er werk zou zijn als voorman bij een boer in Tengenenge. In 1966 trok hij samen hij met een vriend naar Tengenenge waar hij Tom Blomefield ontmoette. In eerste instantie ging hij in de mijn werken daar hij geen zin had om te beeldhouwen. Echter Tom gaf hem de gereedschap om te beeldhouwen en zo werd hij toch onderdeel van de inmiddels beroemde kunstenaars gemeenschap. Alhoewel hij dus een laat bloeier is, is zijn werk inmiddels wel wereldwijd erkent en tentoongesteld. Zijn stenen beelden kenmerken zich door de lachende gezichten, fluitende mannen en gelukkige families. Zijn karakters zijn dus vrolijk en constant glimlachend, met soms mysterieus half open ogen. Vaak zijn het groepen van personen en meestal in ronde vormen vormgegeven. Zijn  stenen beelden worden in vele landen tentoongesteld. Fanizani is in 2009 overleden.

Mwarura Ali met tortoise
Geboren 06-03-1982 in Guruve
Kom eens kijken in onze beeldentuin naar onze stenen tuinbeelden

B

Redius Bangura met Ball head
Geboren 02-11-1985 te Mukaera. Kijk eens bij de collectie tuinbeelden

Tom Blomefield
Een redelijk kunstenaar maar zeer belangrijk persoon in de ontwikkeling van de Zimbabwaanse kunst. Tom was een tabaksboer in Guruve die door toedoen van het wereldhandelsembargo na Ian Smith’s Declaration of Unilateral Independence (UDI) geen werk meer had voor zijn landarbeiders. In een poging hen en hun familie toch te kunnen blijven onderhouden moedigde hij hen aan te gaan beeldhouwen. Toevallig bevond zich op het land van de boerderij een grote voorraad van makkelijk winbaar serpentijn steen en al snel ontstond er een groep kunstenaars die de komende jaren van zich zouden doen spreken. In 1968 stichtte Tom op de plaats van zijn boerderij Tengenenge. Frank McEwen en de National Gallery ondersteunden dit initiatief verscheidene jaren alvorens zij hun eigen gemeenschap genaamd Vukutu oprichtten. Zoals gezegd, Tom was boer – zeker geen kunstenaar of kunstkenner. Echter hij herkende wel de enorme potentie van het werk en werd gegrepen door de passie waarmee de Zimbabwanen aan de slag gingen. Hij was er rotsvast (sommige zeggen naïef) van overtuigd dat het mogelijk zou moeten zijn van eenvoudige middelen te leven als het er in moeilijke tijden echt op aankomt en volharde in zijn streven de ingeslagen weg te volgen. Vele moeilijke jaren zouden nog volgen zoals tijdens “ the War of Liberation” in de zeventiger jaren. Vele stopten met werken daar er haast geen werk meer verkocht werd. Mensen als Roy Guthrie probeerden de pijn iets te verlichten door toch wat werk te blijven kopen en op te slaan voor betere tijden. Hieruit is Chapungu ontstaan waar nog steeds de grootste referentie collectie is te vinden. In Januari 2008, op 81 jarige leeftijd heeft Tom de rechten van Tengenenge verkocht aan Dominic Benhura.

Ook eens aan de slag met een ruw stuk steen.................bezoek onze workshops beeldhouwen in steen

Dominic Benhura
Dominic is geboren in 1968 in Murewa ( NoordOost Harare). Zijn vader stierf voor zijn geboorte. Op 10 jarige leeftijd is hij begonnen zijn neef, Tapfuma Gutsa, te assisteren bij het beeldhouwen. Al snel echter begon hij zijn eigen werk te maken. Op zijn twaalfde jaar verkocht hij al zijn eerste werken. In 1987 showde hij zijn werk voor de eerste keer in Chapungu Sculpture Park. In 1990 werd hij officieel onderdeel van de groep artiesten die daar aan het werk waren. Vanaf 1995 ging hij zelfstandig wonen in Athlone, Harare.In de loop der jaren is Dominic uitgegroeid tot één van de grootste beeldhouwers uit Zimbabwe ( tweede generatie). Hij probeert graag nieuwe ideeën en concepten uit om simpele doch zeer sterke werkstukken te maken. Hij combineert vaak materialen zoals staal, draad en uiteraard steen in zijn werken. Tevens oprichter van de Dominic studio in Greendale - een basis en workshop voor vele kunstenaars.
In januari 2008 heeft Dominic de rechten over Tengenenge en de mijn gekocht van Tom Blomefield en is daar nu directeur van.

Lameck Bonjisi
Geboren in 1973 in Ruwa, Zimbabwe. Het eerste kind in een reeks van zeven. Op 14 jarige leeftijd werd Lameck gedwongen school te verlaten en werk te zoeken. Zijn vader, een bouwvakker, kon het niet meer bolwerken de familie alleen te onderhouden. Tijdens zijn sporadische vrije tijd lukte het Lameck tijd te vinden om met zeer eenvoudig gereedschap (platte steen en spijker) te gaan beeldhouwen. In 1989 benaderde hij Nicholas Mukomberanwa, een vooraanstaand beeldhouwer, en werd geaccepteerd als diens assistent. Twee jaar bleef hij bij Nicholas. Zodra hij fulltime ging beeldhouwen kreeg hij ook meteen internationale roem en erkenning.  Zijn stenen beelden kenmerken zich door de duidelijk gestileerde lijnen wat mede te danken is aan zijn periode bij Nicholas. Zijn werk valt altijd erg op en laat vaak een diepe indruk achter bij de kijker.

Later introduceerde Lameck zijn broer, Witness, in de kunstenaarswereld.  Vanaf 1992, werd  Witness leerling bij Nicholas en Lameck en bleef ca 4 jaar bij hen.

Op 8 November 2003 overleed Lameck op 30 jarige leeftijd.

Tafunga Bonjisi
Geboren op 6 April 1982 in Ruwa ten noord oosten van Harare. Hij ging naar het Thorncroft park Primary School in Ruwa en Tafara. Zijn broers Lameck, Witness en Lovemore zijn eveneens bekende kunstenaars (zie elders). Hij heeft eveneens met  Nicholas Mukomberanwa gewerkt. In 2000 begon Tafunga met beeldhouwen nadat hij de school had afgemaakt. Hij begon bij de Ruwa gallery waar ook zijn broer al exposeerde. Daar bleef hij ongeveer zes maanden waar hij de diverse technieken onder de knie kreeg en zijn eigen stijl ontwikkelde. Lameck liet hem uiteraard eerst “zijn” stenen beelden afmaken maar moedigde intussen zijn broer aan om door te gaan. Tafunga is eigenlijk dus nog een nieuwkomer maar heeft een aanstekelijk enthousiasme en krijgt al voorzichtig wat bekendheid.

Witness Bonjisi
Geboren op 25 september 1976 in Mudzi, in het district Mutoko, Zimbabwe. Als tweede kind in een rij van zeven groeide hij op in Domboshava, Chinamhora waar hij de lagere school doorliep. Vervolg opleiding volgde hij op Tafara High in Harare waar hij vooral geïnteresseerd was in kunst en voetbal. Na zijn school doorlopen te hebben vestigde hij zich in Mabvuku.
In 1992, geïnspireerd door zijn inmiddels (helaas) overleden broer Lameck, begon hij zijn kunstenaars loopbaan. Onder de supervisie van Lameck en Nicholas Mukomberanwa leerde hij de kneepjes van het vak wat zijn voorouders al zo lang uitoefenden. In 1996 begon hij zijn eigen stenen beelden te produceren.

Witness maakt zeer eigentijdse stenen beelden in tegenstelling tot de vroege shona kunstenaars die veel aardser en primitiever zijn.  Inmiddels is Witness een gevierd kunstenaar die wereldwijd al vele workshops heeft gegeven

C

Crispen Chakanyuka
Geboren in het Guruve district in 1943. Na de school doorlopen te hebben ging hij in 1960 werk zoeken in Nyanga. Daar ontmoete hij Joram Mariga ( via John Takawira) die hem leerde beeldhouwen. Het was echter een zeer moeilijke tijd en er was niet genoeg plaats in de werkplaats van Mariga om iedereen te huisvesten. Omstreeks 1963 zond  Mariga Crispen naar de National Galery om kennis te maken met Frank McEwen. McEwen verwees Crispen naar de Nyarutsesto Art Centre waar hij twee jaar verbleef en jonge kunstenaars onderwees. Daarna keerde hij terug naar huis en vestigde zich in Guruve waar hij een eigen studio opende.

In 1966 gebeurde er iets wat de historie van de Zimbabwaanse beeldhouwkunst beïnvloedde. Tom Blomefield, de eigenaar van de Tengenenge boerderij in Guruve, zag het werk van Crispen en vroeg hem de grondbeginselen van het beeldhouwen bij te brengen. Vervolgens wees Crispen Tom op de aanwezigheid van zeer rijke serpentine mijnen op de boerderij, wat uiteraard zeer belangrijk was voor andere kunstenaars. Daar de UN sancties tegen Rhodesie effect kregen, werd de afzetmarkt voor de tabak die op de boerderij werd verbouwd onbereikbaar.erd. Tom besloot, mede ingegeven door de vondst van de mijn, te trachten zijn arbeiders om te scholen in beeldhouwers. Dit is de geboorte van de Tengenenge Art Farm zoals hij nu bestaat. Crispen begeleide enige maanden o.a. Barankinya en Lemon Moses om hun het beeldhouwen te leren. Zijn inbreng en invloed in het begin was eenvoudig doch zeer duidelijk aanwezig.

Na het uitbreken van de vrijheidsoorlog moest Crispen het beeldhouwen opgeven omdat er brood op de plank moest komen. Vervolgens werkte hij ongeveer 20 jaar als bouwvakker doch in 1994 greep hij de kans om zich aan te sluiten bij het Chapungu Sculpture Park en werd hij weer fulltime beeldhouwer. Zijn werk ging weer met sprongen vooruit doch hij bleef zijn oorspronkelijke werk trouw wat sterk beïnvloed werd door de Shona cultuur. Hij is een van de meest vooraanstaande personen geworden van de Chapungu gemeenschap en exposeert in vele landen.

Betias Chakawa met resting bird
Geboren in 1979 in het district Guruve. Hij behoort tot de Korekore stam en zijn totem is Mbano Matemai of te wel grote vis. Na de school doorlopen te hebben begon hij in 1993 als beeldhouwer onderleiding van zijn vader Davison Chakawa en inmiddels heeft hij in diverse landen geëxposeerd.

Kom eens kijken in onze beeldentuin naar onze tuinbeelden van natuursteen

Cemet Chakawa met Bird
Geboren 13-10-1981 in Guruv Kijk ook eens bij de collectie tuinbeelden

Rearson Chakawa met Duck
Geboren in 1974 in het Guruve district. Hij behoort tot de Korekore stam en zijn totem is de matemai of te wel grote vis.  Na de school doorlopen te hebben begon hij in 1984 als beeldhouwer onderleiding van Davison Chakawa en inmiddels heeft hij in vele landen geëxposeerd.

Kom eens kijken in onze beeldentuin bij onze unieke collectie handgemaakte stenen beelden o

Stanford Chanakira
Stanford is geboren inChitungwiza in 1984. Hij is het vierde kind van totaal 7. Op zijn 14de begonnen met beeldhouwen. Hij heeft het zichzelf geleerd en door financiele problemen helaas zijn school niet kunnen afmaken. Doordat Stanford redelijk succelvol is kan hij nu zijn familie onderhouden van de verkoop.

Andamiyo Chihota
Geboren op 22 juni 1976 te Chitungwiza in een kunstenaars familie. Hij ging naar school in Guruve. Zijn totem is Zebra en hij behoort tot de KoreKore stam. Luke Chihota, zijn vader, was uiteraard zijn grote voorbeeld. Al op jonge leeftijd begon hij met beeldhouwen - ze deden thuis uiteraard niet anders. Van zo rond zijn 13de / 14 de jaar zijn zijn eerste kleine beelden bekend. Vele jaren is hij werkzaam geweest in Tengenenge. Edronce Rukodzi, zijn neef, heeft hem uiteindelijk aangespoord serieus te gaan beeldhouwen. Andamiyo werkt in vele steensoorten en ook vele vormen. Uiteraard veel dieren maar vaak ook zeer traditioneel vanuit zijn Shona gevoel. Wereldwijd vele exposities gehad en zijn werk wordt nog steeds zeer gewaardeerd ook omdat hij zich nog steeds doorontwikkelt.

Square Chikwanda
Geboren in 1972 in Guruve. Op 7 jarige leeftijd verhuisde hij naar de Tengenenge Sculpture gemeenschap. Zijn vader werkte daar al en hij mocht beginnen met het schuren van de stenen beelden. Vanaf zijn 13de mocht hij aan zijn eigen werk beginnen en kon hij zijn eigen stijl ontwikkelen. In 1995 verliet hij Tengenenge en ging naar het Chapungu Sculpture park in Harare. Daar kwam hij volledig tot ontplooiing en ontwikkelde een zeer krachtige stijl terwijl zijn stenen beelden, vaak gezichtsuitdrukkingen, toch “teder” blijven. Square werkt tegenwoordig zelfstandig.

Sanwell Chirume
Leeft zijn hele leven al in Tengenenge echter niet vele begrijpen zijn denk en zienswijze, zelfs zijn mede kunstenaars niet. Zijn stenen beelden hebben ogenschijnlijk niets te maken met zijn leven en /of omgeving waar hij is opgegroeid. Niemand, soms ook hijzelf niet, weet waar zijn gedachtes vandaan komen laat staan dat hij weet waar ze heen gaan. De “echte” wereld noch de spirituele wereld van de Shona  betekent veel voor Sanwell. Sanwell leeft in zijn eigen wereld en heeft geen behoefte aan “onze” realiteit. Zijn stenen beelden weerspiegelen dit. Het zijn vormen die niemand anders zou kunnen bedenken laat staan maken – chaotisch, turbulent en rusteloos. Volgens Sanwell is de wereld niet volgens een bepaald patroon geschapen maar door een ongeval. Het leven is vol verrassingen en kent geen logica. Sanwell draait “het beeld vaak om” waarbij neuzen gemaakt zijn om te eten en monden om te ruiken. Expressionisme is niet voor Tengenenge in het bijzonder niet voor Sanwell. Sanwell drijft dit echter tot in het uiterste door. Zijn beelden worden zelden begrepen maar spreekt mensen wel aan. Als Sanwell uitlegt wat het voorstelt krijgt het echter vaak een andere betekenis. Zijn stenen beelden verwoorden zijn chaotische gedachten, soms exotisch, soms economisch maar altijd voorzichtig gekozen. Hij is een verteller en zijn stenen beelden reflecteren dit.
Soms echter wil Sanwell zijn beelden te veel laten vertellen, als hij bij zo’n beeld uitleg wil geven struikelt hij over zijn eigen woorden om alles duidelijk te maken en is echt niets meer duidelijk.
Op een gegeven moment ontdekte Sanwell de kunst “van het weglaten” om daarmee duidelijkheid te scheppen. Dit noemt hij Chimbungu- het onzichtbare. Echter soms laat hij zoveel weg dat een gewoon schepsel niets ziet waar dat volgens Sanwell wel degelijk is. Echter, ondanks dat sommige van zijn stenen beelden ogen noch oren hebben is het toch duidelijk dat ze kunnen horen en zien - je weet alleen niet hoe, maar dat kan Sanwell je wel uitleggen als je geluk hebt!

Cragemia Chiwawa
De zoon van de eerste generatie kunstenaar Edward Chiwawa en assistent van Mike Munyaradzi . Werkzaam bij het Friends Forever Headquarter in Ruwa. Opgegroeid met het perfectionisme en volhardendheid van deze mannen is hij hard op weg zelf een grote te worden.

Edward Chiwawa
Geboren in 1935 in het Guruve district behoort tot de eerste generatie kunstenaars. Begon met beeldhouwen in 1970 vanwaar hij zijn werk bracht naar Tengenenge om ze tentoon te stellen en verkopen. Met de hulp van Henry Munyaradzi en Tom Blomefield is hij een zeer grote en bekende kunstenaar geworden die dus ook aan de basis stond van het ontstaan van de Tengenenge cultuur. Later werd hij een zeer gewaardeerd lid van de National Galery. Edward leeft in de arbeiders buurt van Chitungwiza zo’n 10 km ten zuiden van Harare dichtbij Fanizani Akuda. He heeft een eerste prijs gewonnen op een expositie in Budapest in 1986. Zijn stenen beelden werden ook uitverkoren voor een expositie op de Gemene best spelen van 1990 in New Zeeland. Zijn werk is in vele musea en exposities te bewonderen. Hij is een erg goede vriend van de Munyaradzi familie.

Isaac Choloka
Is geboren in Chegutu. Onder begeleiding van zijn broer Wengai Chilenga en de beroemde Lazarus Takawira op vroege leeftij in het vak gegroeid. Hij werkt het liefst met het harde springsteen of lemon steen. Hij exposeert in het Chitungwiza Arts Centre.

D

Ook eens aan de slag met een ruw stuk steen...................bezoek onze workshops beeldhouwen in steen

Stanford Derere
Hij maakt vaak vogels in beweging en/of hun leefomgeving. Hij bestudeert de vogels in hun natuurlijke omgeving en probeert dit tot uitdrukking te brengen in zijn stenen beelden.

E

F

Arthur Fata
Geboren in 1963 in Harare en studeerde op de B.A.T. workshops van Harare’s National Gallery. Hij leerde niet alleen met steen te werken maar zich ook uit te drukken in schilderijen, textiel en dergelijke. Hier maakte hij ook kennis met het werk van beroemde kunstenaars zoals Picasso en Matisse. Hij vind het zelf een voorrecht met dit werk kennis gemaakt te hebben en was vooral geïnteresseerd in hun abstracte werk en te bemerken hoe zij vanuit het innerlijke werken. Hij vind echter dat hij wel door deze werken geïnspireerd is zonder er door beïnvloedt te zijn, hij werkt anders maar is door deze werken wel aangespoord.
Na deze workshop kreeg hij de mogelijkheid te studeren in Bulgarije en vervolgens in Engeland en Portugal. In Portugal maakte hij kennis met machines die het beeldhouwen vergemakkelijken en nu gelooft hij dat deze machines meer gebruikt zouden moeten worden in Zimbabwe. Misschien vreemd genoeg vind hij deze machines geen bedreiging van het vakmanschap zolang men ze maar blijft zien en gebruiken als aanvulling en niet als volledige vervanging. Volgens hem kunnen en zullen de stenen beelden nooit volledig machinaal worden gemaakt.
Door zijn opleiding maakt Arthur nog steeds gebruik van verschillende uitingsvormen en probeert deze vaak te combineren. Steen met metaal bijvoorbeeld maar hij maakt ook nog steeds schilderijen en/of tekeningen. Soms gebruikt hij zijn eigen schilderij of een foto als inspiratie voor een stenen beeld. Arthur werkt het liefst met de hardste steensoorten en als hij weer eens in bijvoorbeeld Bulgarije is gebruikt hij bijvoorbeeld ook marmer. Helaas is dit echter niet in grote stukken makkelijk verkrijgbaar. Zijn droom is ooit nog eens een werkelijk enorm beeldhouwwerk te maken maar dan wel ter grote van een berg. Het zou een enorm kunstwerk moeten worden waar mensen in zouden kunnen leven. Hij wordt momenteel gezien als een van de meest veel belovende jonge kunstenaars. Zijn werk “Wild Seed Pod” wordt gezien als een van de meest toonaangevende.

Victor Fire met Chief Head, December 2007
De winnaar van de “ Nama Visual Arts Three Dimensional Award Winner 2003” een zeer prestigeuse prijs in Zimbabwe. In Tengenenge had hij eerst een wat “verstopt” hoekje maar tegenwoordig, 2008, heeft hij zijn eigen ruime stand. Van een afstand bezien is het net of er een mist rond zijn stand hangt en zijn beelden tonen alsof ze zo uit de oudheid tevoorschijn komen. Bustes, gezichten van overleden leiders uit het oude Rome, met haviksogen, gesneden neus en dunne arrogante lippen. Daar zijn ook zijn “chiefs” – vooral oude met wallen onder de ogen en gehavende kin maar ook jonge met heldere priemende ogen die klaar staan om de macht te grijpen en geen zin hebben op verkiezingen te wachten.

Hij zegt zelf: men vindt mijn werk mooi of niet – het maakt me niet uit. Ik maak wat ik wil en er komt altijd iemand langs die wel verrukt is van wat ik maak. Ik maak werk over mezelf, als kunstenaar probeer ik mijn tradities te verbeelden, ik kan die niet wegstoppen en zeggen: Ik ben een moderne kunstenaar. Ik kijk vooral terug in de tijd – naar de oude leiders, de vroegere landeigenaren en die verbeeld ik. Vele vergeten dat Afrikaanse tradities onze geschiedenis zijn die nu nog gelden en niet de “Oudheid”. Bijvoorbeeld de Nyau dans, het geloof in geesten, zij zijn onderdeel van het huidige gezinsleven.
Victor kan met enkele treffende lijnen en de originele vorm van het brok steen exact een “Chief hoofd” neerzetten. Vooral bij een bepaalde lichtinval krijgen zijn beelden een enorme dimensie en mystiek

G

Bysider Gatsi met Round Face
Geboren in 1967 in het Guruve disctrict. Hij behoort tot de Korekore stam en zijn totem is Soko Murehwa wat aap betekent. In 1990 begonnen met beeldhouwen onder leiding van Edward Chiwawa en exposeert regelmatig.
Kom eens kijken in onze beeldentuin o

Alan Gondo
Geboren op 27 Oktober 1981 in Mbare. Vanaf 1998 begonnen met beeldhouwen onder begeleiding van Wengai Chilenga. Tevens volgde hij de National Gallery workshops om zijn techniek aan te scherpen. Hij leeft nu in Chitungwiza en gebruikt vaak de dagelijkse gang van zaken en dan speciaal het familie leven in zijn werk.

Barankinya Gotsa
Is een Chewa beeldhouwer in Tengenenge wiens houten maskerachtige werk geen speciale plaats heeft in dit dorp. Echter ik wil hem hier toch kort vermelden omdat zijn werk – de Mamba- bij de keukendeur altijd direct opvalt. Zijn werk schildert hij vaak in de voor de Chewa’s bekende religieuze kleuren wit, rood en zwart. De stenen beelden zijn altijd zeer natuurlijk gemaakt, het abstracte bereikt hij met de kleuren.

Bester Gunja met Magic
Geboren te Guruve in 1976. Hij behoort tot de Budya stam en zijn totem is shumba, leeuw. Al op zijn tweede jaar leefde hij met zijn ouders in Tengenenge, vanaf zijn vijfde begon hij met beeldhouwen. Van 1983 tot 1993 ging hij naar school. Vervolgens werd hij werkzaam als controleur bij een firma, wat hij echter niet lang volhield. Mede op aangeven van zijn vader Enos Gunja en zijn broer Costa is hij vanaf 1994 fulltime beeldhouwer geworden. Zijn stenen beelden zijn vaak hoekig, menselijke hoofden bestaande uit “hoeken” heeft voor hem iets magisch. Hij gelooft ook sterk dat zijn voorouders hem dat in zijn dromen vertellen. Hij heeft o.a. op de Twentse Universiteit geëxposeerd. Kijk ook eens onder collectie tuinbeelden

Enos Gunja
Geboren in 1949 in Guruve. Hij maakt al deeluit van de Tengenenge gemeenschap vanaf 1967. Volgens hem doet hij de ideeën voor zijn werk op in zijn dromen. Zoals hij zegt: De figuur zit verpakt in een stuk steen waar het ligt als zijnde ingepakt in een deken. Niemand kan het zien totdat het wordt uitgepakt voorzichtig beginnende met het hoofd totdat uiteindelijk de voeten ook zijn uitgepakt. Zijn stenen beelden zijn vaak grotesk uit vergroot met uitpuilende ogen, soms zonder neus of gesplits als hoorns. Of zoals het armloze beeld “ where are my arms?” Andere beelden zijn meer sereen en natuurlijk maar haast altijd met ronde, uitgewerkte vormen. In 1982 werd hij ziekenhuis kok in Guruve echter zodra hij even tijd heeft pakt hij zijn gereedschap nog steeds op.

Alfred Gutsa
Is een jonge kunstenaar die werkt met Dominic Benhura in Harare. Zijn broers Webster en Tapfuma zijn inmiddels beroemd. Alfred verbeeldt graag kinderen in zijn stenen beelden wat vaak een grote humor uitstraalt.

Tapfuma Gutsa
Geboren in 1956 in Harare en opgeleid op de Driefontein Mission School. Vervolgens kreeg hij een van de eerste studiebeurzen waardoor hij kon gaan studeren aan de Londen School of Art. van 1982 tot 1985. Door sommigen wordt hij wel gezien als diegene die zich het meeste distantieert van de eerste generatie traditionele beeldhouwkunst. In zijn werk gebruikt hij combinaties van materialen zoals steen, metaal, hout, papier, draad enzovoort. Van jongs af aan was hij al in kunst geïnteresseerd. Bewust koos hij voor de Driefontein school omdat daar de zeer gerespecteerde kunstenaar Cornelius Manguma les gaf. Hij verliet zijn vaders constructie bedrijf om kunstenaar te worden. Ondanks dat hij het als jonge knaap in een ver vreemd Engeland zeer moeilijk heeft gehad heeft hij er wel veel voldoening van dat hij het heeft gedaan. Tot vandaag probeert hij deze kennis over te brengen op de jonge nieuwe generatie. Voor velen is hij een sterke bron van inspiratie die zeker ook de internationaal opgedane ervaring probeert over te brengen. Fabian Madamombe, Jonathan Gutsa, Dominic Benhura en vele anderen noemen hem altijd als eerste als zijnde hun grote voorbeeld.
Zijn stenen beelden zijn soms sterk politiek geladen zoals in The Hidden Agenda gemaakt in serpentine en hout in 1991 en diverse andere werken. In Zimbabwe wordt hij niet alleen geprezen om zijn artistieke kwaliteiten maar zeker ook om zijn betrokkenheid met het leven aldaar en zijn inzet voor de jongeren.

Webster Gutsa
Geboren in 1964 en werk eveneens in de Dominic Benhura Studio in Harare. Hij wordt beschouwd als 1 van de meest veelbelovende kunstenaars. Zijn werk is altijd zeer gedetailleerd en van grote perfectie. Hij heeft een voorkeur voor dieren en wel speciaal de “African Buck”

H

I

J

K

Workshops beeldhouwen in steen.............iets voor u deze zomer?

Nicholas Kadzungura
Woont in het Chapungu Sculpture Park. Zijn werk verbeeldt vaak het familie leven en alles wat daar mee samenhangt. Hij staat met bijde voeten in de huidige tijd zonder zijn culturele achtergrond te verloochenen.

Conducto Kagore
Geboren in 1957 te Guruve. Hij is van de Ndebele stam en zijn totem is milalazi dube mbizi, zebra. Vanaf 1987 begonnen met beeldhouwen onder invloed van Edward Chiwawa.

Makina Kameya
Is een Mbunda uit Angola die in 1960 naar Zimbabwe trok om werk te zoeken. Hij heeft heel zijn leven in Tengenenge geleefd en gewerkt waar hij in 1988 als oudste inwoner is overleden. Hij was zelf een levend kunstwerk van grote waarde voor de Zimbabwaanse kunst. In zijn werk vindt men veel terug van de rijke Angolese kunst. De vorm en verbeeldingskracht die men ook terug vind in de maskers van de Mkishi dansers die de aanwezigheid vieren van de Mbunda god Kalunga. Alhoewel Makina alleen het hoofd en de torso uitbeeld is het niet moeilijk zich daarbij het hele lijf van de dansers voor te stellen. Makina creëerde gezichten met series  punten en plukken. Zoals met een masker wordt niets prijsgegeven maar spreken de lijnen duidelijke taal. Schijnbaar zoals de masker makers dacht Makina tweedimensionaal en zien wij alleen de voorkant van het gezicht.  In hun opstelling in Tengenenge suggereren zij een rij wachtende dansers voor hun optreden. Makina leefde in Tengenenge in een beschermde omgeving. Zou hij Tengenenge verlaten hebben dan zou hij dit waarschijnlijk niet hebben overleefd. Voor hem was er geen andere plek op aarde dan Tengenenge maar waarschijnlijk zou er voor hem ook geen andere plaats geweest zijn. Voor Makina waren zijn stenen beelden een verlengstuk van Kalunga en was Kalunga de reden van zijn bestaan. Hij bestond om te creëren en zeker niet speciaal om kunst te maken. Makina kwam ten val door één van zijn eigen creaties. Een groot gebeeldhouwd hoofd viel op zijn bekken en benen wat grote problemen veroorzaakte waar hij  niet meer bovenop is gekomen. Er zijn vele ceremoniën in Tengenenge gehouden om ervoor te zorgen dat Makina een goede plaats zou krijgen bij zijn god Kalunga.

Peter Kananji
Is een nog vrij jonge artiest die samenwerkt met Jim Sephani en Amos Supuni net buiten Harare. Peter maakt veelal gedistingeerde hoofden veelal in harde steensoorten.

Aaron Kapembeza
Neef van Colleen Matamombe dus het is ook vrijlogisch dat hij in de voetsporen van zijn tante treedt, een mooier / beter voorbeeld kan je tenslotte niet hebben. Geboren in 1982, Hij woont en werkt nu in New Tafara en is redelijk succelvol met zijn "proud ladies" die hem uiteraard door zijn tante zijn geleerd. Hij werkt graag met springstone en probeert meer en meer zijn eigen stijl te ontwikkelen. Abstracten schijnen zijn voorkeur te gaan krijgen.

Biggie Kapeta
Biggie leerde het vak van zijn oom Sylvester Mubayi en ging twee jaar naar het Chapungu Sculpture Park om zijn stene beelden te perfectioneren.

Farai Kasvinge
Volgens zijn paspoort is Farai geboren in Guruve op 8-02-1983. Hij weet het echter niet zo precies, zoals zoveel afrikanen. Tegenwoordig, 2012, heeft hij twee kinderen Cuthbert en Kind, samen met zijn vrouw Zivanai wonen ze bij Mudindo in Hwadaya. Zijn vader had daar een stuk grond wat nu wordt opgedeeld tussen hem en zijn broers. Mede dankzij de inkomsten van de workshops beeldhouwen kan Farai nu een stenen huisje bouwen en wat vee kopen. Hij heeft ook nog zijn huis in Tengenenge. Beeldhouwen heeft hij geleerd van zijn oom Chumurorwa Gotami. Voor video's van Farai kijk eens op ons youtube video kanaal

Royal Katiyo
Royal behoort tot de Shumba totem en is geboren in het Murehwa district. In 1992 kwam hij naar Mvurwi waar hij leerde beeldhouwen van de broers Luke en Francis Mgavazi. Vervolgens studeerde hij bij Anderson Mukomberanwa die van grote invloed op zijn werk was. Één van de meest aanspreken kenmerken van zijn werk is het grote contrast tussen het gepolijste gedeelte van zijn stenen beelden en gedeelte dat hij als ruwe rots laat.

Elliot Katombera
Is een jonge kunstenaar die samenwerkt met Nicholas Tandi en G.Gidi in Harare. Hij werkt veelal met Verdite of andere, maar harde, steensoorten.

Beven Kututwa
Geboren in Mutare, een bergdorp in het oosten van Zimbabwe, op 23 april 1973. Hier volgde hij ook de basis school waarna hij in Harare naar de hogere school ging. Zijn ouders zijn Paul en Mavis en verder heeft hij 2 zussen en 4 broers waarvan alleen Sydney ook beeldhouwer is. In 2001 begon Beven met beeldhouwen in de Dominic Benhura Studio. Daar Beven een grafische computer opleiding heeft laat hij zich vooral inspireren door de lijnen en vormen van dieren en objecten. Zijn leermeester is Alfred Gutsa.

Godfrey Kututwa
Godfrey leeft in Harare. Hij heeft slechts zeer kort een school bezocht doordat er gewoon geen geld voor was maar eveneens omdat hij bijna doof is en niet kan praten. Aangemoedigd door Claud Nyanhongo begon Godfrey op 20 jarige leeftijd met beeldhouwen. Hij bleef ongeveer 7 jaar bij Claud en leefde in Chitungwiza. In 1996 ging hij zelfstandig door en creëert krachtige en expressieve stenen beelden. Hij haalt zijn inspiratie uit de natuur. Zijn dieren en menselijke figuren werken vaak samen in uitbeeldingen die verwijzen naar de oude Shona spirituele wereld. Het zijn vaak composities van dieren die weer delen van andere dieren in zich hebben en samen een surrealistisch beeld geven uit Shona fabels. Sinds 1999 geeft hij ook internationale workshops o.a. in Engeland.

L

Wonder Luke
Leeft in de omgeving van Tengenenge waar hij ook exposeert. Hij maakt o.a. fantastische Chinese hoofden en mensen die die hun hoofd – los – vasthouden. Hij maakt vooral repeterend werk maar altijd in een nieuwe krachtige vorm die sterk tot de verbeelding spreekt.

M

Colleen Madamombe
Geboren in 1964 en ze heeft inmiddels een behoorlijke status als kunstenares in een toch door mannen gedomineerde kunstenaars wereld in Zimbabwe. Haar handelsmerk is de vrouw en haar rol in deze samenleving waarvoor ze wereldwijd erkenning krijgt. Colleen is zich uiteraard bewust van haar aparte status en probeert juist vanuit haar positie andere vrouwen te bewegen haar voorbeeld te volgen. Indien ze getrouwd zijn wordt deze ontwikkeling echter vaak door de partner tegen gehouden.  Haar stenen beelden stellen altijd sterke, trotse vrouwen voor die ook onmiddellijk door andere Afrikaanse vrouwen worden herkend.  Alhoewel ze zelf zeer ingetogen en stil is heeft ze zo haar eigen gedachtes over de veranderende rol van de vrouw in de Zimbabwaanse samenleving. Samen met Agnes Nyanhongo is haar werk in vele galeries te zien.
Tijdens onze reis in jan.2010 hoorden we ineens dat Colleen in september 2009 overleden is. Alhoewel ze al een tijd ziek was, was dat toch even schrikken. Colleen was niet alleen een groot kunstenaar maar tevens een groot voorbeeld voor vele vrouwen in Zimbabwe. Haar strijdlust was zelfs in haar laatste jaren nog aanwezig ondanks haar eigen ziekte. We verliezen met het heengaan van Colleen een zeer gewaardeerd mede mens................

Deze zomer niet naar het buitenland........................................mooie gelegenheid om onze workshops beeldhouwen in steen te bezoeken

Fabian Madamombe
Opgegroeid in een kunstzinnige omgeving volgde hij zijn kunstenaars opleiding aan de National Gallery of Zimbabwe.

Shephard Madzikatire
Geboren in 1970 is een bescheiden man  hij twijfelt echter niet aan zijn artistieke capaciteiten.
Zijn stenen beelden spreken tot ons in een zeer sterke taal, met gesloten ogen of met een brandend verlangen ons alles te vertellen. Shephard heeft veel ellende meegemaakt en zijn beelden weerspiegelen een leven waarin alleen de sterkste overblijven.

Wazi Maicolo
Geboren in 1921 als Yao kunstenaar in Malawi die ca 20 jaar in Tengenenge heeft gewerkt. Na een korte ziekte is hij in 1987 overleden. Als erkenning voor zijn werk heeft de National Gallery na zijn overlijden een tentoonstelling aan hem gewijd. Het is typisch voor Wazi dat deze tentoonstelling pas toen heeft plaats gevonden, hij was wars van publiciteit. Slechts enkele zeer goede vrienden waaronder uiteraard Tom Blomefield en zijn oom Amali Mailolo nam hij wel eens in vertrouwen. Eigenlijk begon hij met beeldhouwen uit nieuwsgierigheid.  Niet zozeer uit nieuwsgierigheid naar de kunst maar meer het geloof. Hij was bang voor de interactie tussen de Yao en Chewa geesten en hoe die “vrij” zouden kunnen komen / zich zouden openbaren. In het bijzonder was hij bang voor de Chewa mfiti waarvan wordt gelooft dat die afdaalt om de doden in het graf te eten en zich bewust zichtbaar of onzichtbaar kan maken. Door met zijn stenen beelden te werken en te bewerken overwon Wazi deze angst en trachtte hij juist een link te leggen tussen het zicht- en onzichtbare. Als onderwerp gebruikte hij regelmatig de dieren fabels die oudere Yao stamleden vertelden. Prachtig vond hij het ook om deze verhalen weer door te geven aan anderen waarbij hij zich uitstekend kon inleven in de personages of dieren die hij verbeelde. Bij het beeldhouwen van deze figuren voegde hij vaak zelf iets toe. Zoals bij vele andere kunstenaars zijn de stenen beelden vaak in zichzelf gekeerd en geven schijnbaar niets prijs van hun innerlijke. Hierdoor lijken zijn beelden vaak in trance, niet zijnde van deze wereld en ook daarin niet geïnteresseerd. Ook in zijn eigen ontwikkeling bestond er voor Wazi steeds minder verschil tussen de echte en spirituele wereld. Hij begon ook de verschillende werelden steeds meer te mengen. Daardoor kon het voorkomen dat een jakhals het hoofd kreeg van een waterbok, handen en/of voeten worden niet weergegeven of juist buiten enige proportie, een duidelijk beeld -heeft verborgen voor de eerste blik- een zeer mystiek onderdeel.  In Tengenge heeft zijn werk gestaan in een oude mijn loods alwaar het leek te wachten op de nacht om op pad te gaan.
Het dierenrijk van Wazi zag volgens hem zaken die wij niet kunnen zien en als je zijn werk ziet geloof je dat.

Amali Mailolo
Is twintig jaar geleden van Malawi naar Tengenenge gekomen. Hij werkt niet constant als beeldhouwer maar ieder stuk is het bekijken waard. Iedere keer is het alsof hij weer helemaal opnieuw wil beginnen, wat betekent dat ieder stuk op zich staat en vernieuwend/anders is. Intelligent observeert hij de wereld om hem heen en vandaar uit creëert hij zijn stenen beeld, die dus herkenbaar zijn en iets vertrouwds hebben. Zijn menselijke figuren zijn substantieel, assertief en in volle gedaante uitgebeeld waaruit zijn respect voor de Yao spreekt. Ze zijn klaar om van zich te doen spreken en de wereld met geweld te veroveren. Ze poseren als de beste Griekse standbeelden. Zijn vogels van Malawi lijken zo weg te vliegen.

Tinashe Makaza
Geboren in noord-west Zimbabwe en leeft in Chapungu. Door collegae geprezen om zijn creativiteit die volgens hun gevoed wordt door “kunst-geesten”. Is sterk beïnvloed door het werk van Bernard Matemera.

Damian Manuhwa
Is geboren in het Rusape district in 1952. Al op jonge leeftijd leerde zijn vader Fabian Manhuwa hem houtsnijden. Echter eerst door Joram Mariga begon hij met beeldhouwen. In 1970 ging hij naar de National Gallery workshops onder leiding van Frank McEwen waar hij twee jaar bleef. Hier experimenteerde hij met zowel hout als steen. Echter door de crisis in Zimbabwe werd hij gedwongen iets anders te gaan doen en werd hij tussen 1973 en 1980 buschauffeur. Zodra de onafhankelijkheid in 1980 een feit werd, zegde hij gelijk op en richtte zich weer volledig op het beeldhouwen.
In zijn werk werkt hij vanuit een zeer persoonlijke gedacht waar hij dan eerst een stuk steen bij zoekt. Daarna blijft hij zijn eerste gedachte uitwerken en laat zich daarvan niet afleiden. Soms moet hij echter door de vorm van de steen zijn gedachte wel iets los laten, wat een combinatie van intuïtie en vormgeving oplevert die erg mooi kan zijn. Ondanks dat hij veel in contact is geweest met westerse kunst heeft hij toch zijn eigen ik behouden. Zijn stenen beelden zijn vaak sierlijk door het gebruik van serene lijnen. Verder werkt hij vaak volledig driedimensionaal. Recent is hij een tijd in Oregon geweest om workshops te geven en mede daardoor is zijn werk erg bekend in Amerika en wordt in vele steden tentoongesteld.

Josiah Manzi met Flat head
Is van oorsprong Yoa en leeft al zijn hele leven in Tengenenge. Hij is op 11-11-1933 geboren in Zimbabwe.
Voor Josia zijn de Yoa dansen, de Nyago en Ben, een vorm van theater en sport. Zijn stenen beelden volgen de vormen van de dansers maar kunnen helaas niet de passen volgen. Hij maakt o.a. maskerachtige beelden, met hun karakters en karikaturen, maar nooit echt “openlijk” zodat de Yoa geheimen bewaard blijven. Op het eerste gezicht hebben zijn beelden niet de woeste, oorspronkelijke kwaliteit van andere kunstwerken uit Tengenenge. Deze verkondigen vaak dat wat men voelt belangrijker is dan dat wat men hoort en ziet, in dit verband passen de beelden van Josia juist goed.  Zijn beelden vertegenwoordigen weldegelijk zijn gevoel en bewijzen slechts dat het Yao geloof niet volledig de weg kwijt is.
In het algemeen laat Josia zien met bij benen in deze/onze wereld te staan en vrede heeft met zijn lotgenoten. Zijn beelden komen voort uit zijn omgeving echter zoals hij die ziet en niet wij met onze vooroordelen. Voor hem is de realiteit niet altijd even serieus, maar komt en gaat. Hij is sterk in het leggen van vreemde verbanden, tussen mens en geest, tussen mens en dier etc. Voor Josia is het niet vreemd dat borsten zich ontwikkelen op een dij, door deze anatomie ontwikkeld hij nieuwe maar vaak verwarrende ideeën. Zijn surrealisme heeft niet die “touche” en expressiviteit zoals andere Tengenenge kunstenaars maar wel het Afrikaanse.
Zijn stenen beelden zijn vaak zeer gepolijst en “naakt” alsof er nooit kleren hebben bestaan. Glad dus en welgevormd als vlees geworden steen, sterk, glanzend en zacht. Zijn naakt figuren zijn trots op hun verschijning en vinden dat ze zich nergens voor hoeven te schamen. De stenen beelden hebben niets meer van hun oorspronkelijkheid maar zijn nu strak gepolijst, goed verzorgd en in de watten gelegd. Ieder dag weer worden ze netjes opgepoetst en zo staan ze er ook bij! Tegenwoordig laat hij soms wat ruwe steen zitten, niet als eerbetoon aan de natuur maar gewoon omdat hij het vindt “passen”.
Hij heeft Tengenenge nooit verlaten en heeft geen enkel opleiding genoten of begeleiding van anderen. Hij heeft zichzelf alles geleerd. Josia zoals Amali, een andere Yoa kunstenaar in Tengenenge, maakt ons echter niet snel wegwijs in zijn wereld of geeft uitleg bij zijn beelden. Zijn relatie met de wereld van zijn voorouders is zeker niet gemakkelijk voor hem en vaak vlucht hij dan ook naar onze wereld om tot rust te komen.

Wat Manzi kan, kan u niet............of wel..........................maar u kunt wel proberen wat voor moois u uit een ruw stuk steen tovert, bezoek onze workshops beeldhouwen in steen

Hij heeft vele onderscheidingen voor zijn stenen beelden gehad en zijn werk is in vele musea te vinden. Kom eens kijken in onze beeldentuin of kijk ondercollectie tuinbeelden

Moveti Manzi
De zoon van Josia maakt stenen beelden die worden omschreven als gracieus en mooi afgewerkt.

Sirio Marezva
Geboren in Chitungwiza op 2 juli 1976. Hij doorliep school op Chinembiri Primary School en Seke Two High School. Hij heeft 4 broers en drie zussen. Zijn broers Tonderai en Kumbirai zijn eveneens beeldhouwers.
Het was Tonderai die hem in 1993 overhaalde ook te gaan beeldhouwen en hem sterk beïnvloede in zijn stijl. Hij ontmoete uiteraard vele andere kunstenaars waaronder Dominic Benhura die hem juiste trachtte bij te brengen zijn eigen stijl te ontwikkelen. Het was ook in die tijd dat hij begreep dat het perfect polijsten zeer belangrijk was. In 2002 sloot hij zich aan bij Dominic’s Benhura Studio.

Zoals gezegd groeide Sirio op in Chitungwiza een voorstad van Harare waar veel armoede is, werkloosheid en geen onderwijs. Vandaar misschien dat dit een terugkerend onderwerp is in de stenen beelden van Sirio; lezende kinderen.

Tonderai Marezva
Geboren in Nyanga op 21 juni 1974. Hij ging naar school in Chitungwiza ( Seke 2 primary en Seke 5 High). Zie ook Sirio Marezva. Tonderai begon met beeldhouwen in 1991 terwijl hij nog op school zat. In 1999 werd hij uitgenodigd door het Chapunga Sculptural Park om daar te werken. Zijn leermeesters zijn Chituwa Jemali en Moses Masaya die hij beide hielp bij het schuren en polijsten van hun stenen beelden. Het was Edmore Shereni die hem meer de kneepjes van het beeldhouwen leerde.

Joram Mariga
Geboren in 1947 te Nyanga. Staat bekend als de vader van de steencultuur en beïnvloede vele jonge kunstenaars. De carrière van Joram loopt gelijk met de ontwikkeling van de beeldhouwkunst in Zimbabwe. De juiste volgorde van alle feiten is vaak echter moeilijk te achterhalen. Sommige zaken gebeurden gelijktijdig doch onafhankelijk van elkaar. Zeker is dat Joram , op zijn eigen manier, velen heeft beïnvloed die inmiddels zelf beroemd zijn door zijn Nyanga studio. Mensen zoals Crispen Chakanyuku( die zelf ook een belangrijke rol heeft gespeeld bij de oprichting van Tengenenge), John en Bernard Takawira, Bernard Manyandure, Kingsley Sambo, Moses Masaya en vele anderen die hij op zijn tochten ontmoette om zoals hij zelf zei “ het kunsthouw geloof te verkondigen”.Frank McEwen zegt hierover: “Het beeldhouwen heeft zich ontwikkeld in een periode van ongeveer 34 jaar. Als één van de eerste kwam Joram met een groep anderen aan uit diverse delen van het land. Hij was zeker niet de eerste maar wel een van de beste, hij bracht een melk kannetje mee gehakt uit zachte steen. Ik herkende het als gemaakt voor een “engelse thee dame”. Ik vroeg hem een hoofd te maken, het hoofd kwam - maar weer in de “engelse” stijl zoals toeristen dat toen graag zagen. Ik vroeg hem of hij zoiets ook voor zijn familie of grootouders zou maken; niet dus - dat zou heel anders zijn volgens hem. Dus verzocht ik hem met die gedachte opnieuw te beginnen. De volgend figuur was volledig in de Afrikaanse stijl gemaakt- het uitvergrote hoofd – het spirituele – een frontale statische pose – een uitdrukking starende in de oneindigheid met goede houding van de armen en gebalde vuisten.

Joram heeft artistieke ouders; hij keek vaak naar zijn vader, maar ook broer, als die bezig waren met hun houtsnijwerk of zijn moeder als ze keramiek aan het maken was op open vuur.
Al snel begon hij ook zelf te experimenteren met hout maar vervolgens met zachte steensoorten om daarna de mooie, kleurrijke harde steensoorten te ontdekken. Mensen die hem bezig zagen raakten eveneens gefascineerd en vroegen hem hun de techniek bij te brengen – zo verspreide de kennis zich snel.
Voor Joram was het belangrijk in het begin om vooral dicht bij de Shona cultuur te blijven en vanuit die gedachte stenen beelden te maken. Dit heeft hij vele jaren volgehouden doch de laatste jaren staat hij ook meer open voor andere steensoorten en vormen. Hij adviseert niet alleen nog steeds nieuwe jonge kunstenaars maar probeert eveneens naar hun te luisteren en van hun te leren wat er speelt om daar vervolgens zijn eigen vorm aan te geven. Zijn stenen beelden vertellen nog steeds een sterk verhaal maar vertonen tevens een grote diepgang en vernieuwing.

Eddie Masaya
Geboren in het bergachtige Nyanga district in 1960.
Bij toeval zag hij op school een artikel in The African Times over een groep beeldhouwers waaronder Claud Nyanhongo, Bernard Manyandure en Moses Masaya. Via dit artikel kwam hij er dus achter dat zijn neef Moses een zeer gewaardeerd kunstenaar was. Op dat moment wist hij zeker dat zodra hij de school doorlopen zou hebben hij direct naar Harare zou afreizen om zijn neef te vragen hem het vak te leren.
Zo gebeurde in 1980 en hij verbleef 2 jaar bij zijn neef.  In 1981 hield hij samen met Moses een tentoonstelling in de John Boyle galerie in Harare. Daar kwam hij Roy Guthrie voor het eerst tegen en zij hebben nog steeds contact. In 1982 verliet Eddie Moses dus en trok hij naar Brighton Sango in Guruve. De twee werden zeer goede vrienden echter in 1995 overleed Brighton helaas. Beide hadden echter hun doel gevonden en Eddie begon zijn eigen richting te vinden zoals hijzelf zegt: “Toen ik pas begon streefde ik naar perfectie in de afwerking van mijn beelden, alles moest mooi gepoetst zijn en glimmen. In Guruve echter ontdekte ik dat ik die techniek steeds meer verliet en ruwere vormen en contrasten begon te waarderen”. In middels staan deze twee kunstenaars, samen met oa Tapfuma Gutsa en Norbert Shamuyarira bekend als diegene die zich losmaakten van de eerste generatie en daar hun eigen dimensie aan hebben toegevoegd. Eddie’s werk echter heeft nog steeds een vreemde mystieke kwaliteit die hem, meer dan de anderen linked met de 1st generatie.
In 1991 kwam zijn grote doorbraak met een tentoonstelling in Harare. Mensen kregen een andere Zimbabwaanse kunstvorm voor geschoteld die ze zeer waardeerden en die hun aansprak. In 1995 ging hij deel uit maken het Chapungu Sculpture Park. Nog steeds vind hij dat een stenen beeld iets moet hebben van de Shona mystiek en vormen om “echt” te kunnen zijn.

Moses Masaya
Geboren in het Nyanga district in 1947. Opgegroeid met Joram Mariga vanaf 1958 en in de periode 1970-1974 deelgenoot van de Vukutu Art Foundation.
Moses leeft in Seke, een grote – overbevolkte plaats ten zuiden van Harare. Seke heeft zo te zien niets met de Shona cultuur te maken toch voelt Moses zich hier thuis daar hij niets geeft om aardse rijkdom en bezit. Voor Moses zijn de Shona geesten niet kieskeurig in hun keuzes. Om de interactie van het geestelijke en het aardse te ervaren is het recht van iedereen en niet alleen van de “happy few”. Zijn stenen beelden proberen de wisselwerking tussen geest en lichaam weer te geven. Ze vertonen vaak de sporen van een leven vol droefenis en de slechts spaarzame momenten van geluk. Zijn vrouwen gezichten, waardoor hij het meest bekend is, schijnen voor je ogen langer en droeviger te worden, hun mond heeft nooit geleerd te lachen en zullen dat ook nooit, de ogen zijn schoon gewassen door de vele tranen.
Moses beelden becommentariëren het leven van de Shona’s in stedelijke gebieden en hun moeite om het eigen geloof vast te houden in die voor hun eigenlijk zo vreemde omgeving. Volgens hem kunnen de materiele zaken zoals computers en TV’s de mensen echter niet echt van hun geloof af brengen - dat zit van binnen en is altijd bereikbaar als je dat wil. Misschien zijn zijn beelden echter wel een weerspiegeling van het leven in Seke echter Moses zal nooit voor het materiele kiezen. Door zijn werk laat hij ons de oprechtheid van zijn geloof zien en, misschien, ons leiden naar de oprechtheid van onszelf.

David Mashoko
Werkt samen met Jonothan Mhondorohuma in Harare. Werkt veel in opaalsteen en gebruikt vaak sociale aspecten in zijn beelden. Gebruikt veel verschillende technieken in het beeldhouwen.

Bernard Matemera
Geboren in 1946 in het Noordelijk district van Guruve. Volgens vele de grootste kunstenaar. Hij heeft zijn hele leven doorgebracht in Tengenenge waar hij een leidende rol had.
Als kind gaf hij al blijk een groot talent te hebben en begon hij al vroeg met allerlei handsnijwerk en kleibakken. Echter zoals vele anderen was het Tom Blomefield die hem ontdekte en materiaal verschaftte om te starten met beeldhouwen. Later werd zijn relatie met Tom zeer intensief en goed. Het hoeft geen betoog dat het beeldhouwen hem zeer goed afging en al snel kreeg hij erkenning voor zijn eigen - krachtige stijl waarvan hij nadien ook nooit is afgeweken. Dieren, geesten, mensen en de objecten uit zijn dromen – aan materiaal nooit gebrek. Zijn stenen beelden schreeuwen om aandacht, kunnen niet worden vermeden en worden voor eeuwig op het netvlies van de toeschouwer gebrand. Zijn schroom om over zijn werk te praten heeft er misschien wel aan meegewerkt om de beelden hun eigen weg te laten gaan en verhaal te vertellen. Vele critici hebben hem beoordeeld en bewonderd. Vele prijzen zijn hem ten deel gevallen. Een waarlijk groot kunstenaar die een voorbeeld is geweest voor velen. Al zijn werk en daden beschrijven zou een boekwerk opleveren wat hier niet gepast zou zijn. Ieder beeldhouwwerk heeft inmiddels de status van museumstuk en is voor gewone stervelingen onbetaalbaar geworden. Hopelijk heeft u een keer de kans één van zijn werken te bewonderen. Bernard is op 4 maart 2002 overleden.

Frank McEwen
(1908 – 1994) Hoewel geen Zimbabwaanse kunstenaar toch een zeer eervolle vermelding in deze lijst. Leest u maar, dan wordt snel duidelijk waarom.
Frank is door de Rhodesische regering in dienst genomen om Europese kunst te introduceren in de “National Gallery of Rhodesia”. Hij was een revolutionaire persoon die direct vanaf het begin alles in het werk stelde om juist de kunst van de lokale bevolking te ontwikkelen. Voorzichtig begon hij lokale mensen aan te moedigen hun geluk te beproeven in het maken van kunstwerken. Eerst in de voor hen bekende materialen, aardewerk – vlechtwerk – weven, maar hij introduceerde tevens het Europese schilderen op canvas. Daarnaast begon hij meer interesse te kweken voor beeldhouwen. Hij had werk gezien van mensen als Joram Mariga die al met beeldhouwen bezig was- eerst met zeepsteen maar later ook hardere steensoorten. Kleinschalig waren al diverse andere kunstenaars bezig met beeldhouwen in zachte steensoorten als verkoop product aan toeristen. Meestal waren dit zeepsteen werken naar de natuur gemaakt. Het schijnt dat toevallig op het moment dat Frank in Rhodesie arriveerde een groep kunstenaars zich aan het losmaken was van deze manier van werken en hun eigen richting gingen zoeken. Frank constateerde dit en begon hun aan te moedigen door te gaan. Deze kunstenaars brachten hun werk naar de National Gallery in de hoop wat te kunnen verkopen. Frank begon zeer regelmatig hun werkplaatsen te bezoeken om “opbouwende kritiek” te geven. Hij promootte de onderlinge samenwerking waaruit later de nu bekende groepen zijn ontstaan. Hij leverde soms materiaal, een plaats om te werken, kritiek en een tomeloze energie om deze kunstvorm te promoten. Dit resulteerde in lokale en later ook internationale exposities waarvan als meest belangrijke wordt gezien de tentoonstelling in 1971 in het “Musee Rodin” te Parijs. Gevolgd in 1972 door de tentoonstelling Shona Sculptures of Rhodesia in het I.C.A. Gallery te London en Museum of Modern Art te New York. De belangstelling was werkelijk overweldigend en de kritiek meer dan lovend. Frank was bang dat dit commerciële succes uit de hand zou lopen in dit vroege stadium en verzocht Sylvester Mubayi mee te helpen op het platte land van de “Eastern Highlands of Zimbabwe” – het Nyanga district- een gemeenschap te stichten genaamd Vukutu waar de kunstenaars een “beschermde” plek konden vinden om te werken. Kom eens kijken in onze BEELDENTUIN
of bij de ijzeren vogels de birds of Zimbabwe

Jonathan Mhondorohuma
Geboren in Mrurwi op kerstdag in 1974. Door zijn goede vriend Square Chikwanda in 1989 gevraagd naar Tengenenge te komen. 6 maanden verbleef hij onder de hoede van Square. Echter het leven op het platte land vond hij maar niets dus ging hij terug naar Harare. Daar leerde hij verder van Joseph Ndandarika. Inmiddels  is hij nu 1 van de bekende kunstenaars van de tweede generatie. Zijn stenen beelden zijn gebaseerd op culturele gewoontes en het dagelijkse leven maar heeft altijd betrekking op menselijke activiteiten.

Boira Mteki
Medeoprichter van de workshop bij de National Gallery. Hij is vooral bekend van zijn “hoofden”

Sylvester Mubayi
Geboren in het Chihota district bij Marondera in 1942. Hij behoort tot de Zezuru stam.
In 1966 is hij verhuist naar Harare waar hij Tom Blomefield ontmoette die hem meenam naar Tengenenge om te beeldhouwen. In de eerste periode daar had hij het zeer moeilijk daar hij geen enkele artistieke achtergrond had. In Tengenenge werkte hij met vele grootheden zoals uiteraard Bernard Matemera, Leman Moses en vele anderen. In 1969 vroeg Frank McEwen hem te komen naar de National Gallery workshop waar hij bevriend raakte met Nicholas Mukomberanwa.  Hij is mede oprichter van de Vukutu workshop waar hij tevens zijn beste werken maakte.
Hij zegt zelf: “ Mijn meeste inspiratie komt van mijn familie. Ik kwam naar Harare na mijn schooltijd om een baan te vinden maar thuis hoede ik het vee van mijn vader. Ik leerde de gebruiken van mijn familie en volk, ik zag hoe zij stierven en lichaam en geest scheiden – hun geesten en aanverwanten – hoe zij andere mensen hielpen – hoe wij onze ouders achtten – hoe ze jagen en bezocht de grotten waar de beenderen van de ouderen liggen tezamen met die van de dieren. Daar is alles begonnen. Andere kunstenaars volgen voorbeelden uit de Europese cultuur dit zal ik nooit doen, ik zal mijn cultuur nooit verloochenen”
Tijdens de zeer moeilijke crisis jaren in Zimbabwe was hij een steun en voorbeeld voor vele anderen. In deze tijd leerde hij ook Roy Guthrie kennen waarmee hij nog steeds sterke banden mee heeft.. Hij heeft de “invited artist” status van Chapungu, wat de hoogste eer is die men kan krijgen. In binnen en buitenland verdient hij groot aanzien en wordt tot de grootste in zijn soort gerekend.

Gift Muchenje
Gift is vooral bekend van zijn grote innovatieve werken die vaak vele kleine werken in zich hebben die samen het grote geheel vormen. Hij werkt in het Chapungu Park

Nesbert Mukomberanwa
Geboren in Masvingo in 1969. Begon met beeldhouwen in 1987 onder voogdijschap en begeleiding van zijn oom Nicholas Mukomberanwa. Hij werkt in Chitungwiza waar hij de Village Gallery oprichtte.

Thomas Mukarobwa
Geboren in 1924 te Nyanga.
De historie van steenhouwen in Zimbabwe en van de National Gallery (waar hij de eerste leerling was) lopen gelijk met de ontwikkeling van Thomas. Begonnen met schilderen en later met beeldhouwen werkt hij al sinds 1957 in de Gallery. Eerst uiteraard als leerling later als assistent marketing manager. Zijn werk weerspiegelt zijn leven in Nyanga – het leven in de wildernis – waar rotsen doen denken aan figuren, beesten, mensen – en beesten de vorm hebben van rotsen. Thomas denkt wel eens dat hij de creatie is van Frank McEwen maar als dat al zo is, is hij ook de “vormer” van Frank. Hij liet Frank kennis maken met de wildernis van oa Nyanga en de cultuur van zijn volk.
Zijn stenen beelden openbaren hoe dicht de mens bij het dier staat en het dier tot de natuur. Van alle kunstenaars benadert hij misschien wel het dichtst de natuur en zijn bewoners. Hij heeft een waslijst aan prijzen voor zijn werk op zijn naam staan.

Celestino Mukavhi
Is opgegroeid in Masvingo met 8 broers en zussen. Hij leefde op het platte land waar zijn ouders boer waren. Al vroeg kwamen zijn ouders te overlijden en op 15 jarige leeftijd trok hij naar Harare op zoek naar werk. In Harare heeft hij lange tijd op straat geleefd. Daar werd hij van de straat geplukt door beeldhouwer Boira Mteki die hem verzocht zijn hulp te worden.
Hij bleef bij Boira voor 6 maanden waarna hij zich zelfstandig vestigde en zijn eigen stijl ontwikkelde.  Hij maakte vooral vrouwfiguren die zich kenmerken door hun eenvoudige maar tevens dynamische stijl en mooie lijnen.

Anderson Mukomberanwa
Was 1 van de meest veelbelovende jonge kunstenaars maar helaas is hij al vroeg overleden aan kanker in februari 2003. Anderson was een sterke, stille man die weigerde in de schaduw te opereren van zijn vader Nicholas. Hij experimenteerde met schilderen, schetsen en natuurlijk beeldhouwen.

Ennica Mukomberanwa
Daagt constant haar broers Lawrence en Taguma uit. Niet om ze uit te sluiten maar simpel omdat ze (evenals haar zus Netsai) gelooft dat de vrouwen van Zimbabwe de wereld moeten tonen dat ze veel te vertellen hebben en voor zichzelf moeten opkomen. In haar stenen beelden probeert ze dit te verwoorden. Ennica is een erg levendig en humor vol persoon die in 2004 de Woman Artist of the year prijs won die haar eveneens de kans gaf naar Europa te komen om te exposeren.

Nicholas Mukomberanwa
Geboren in Buhera in 1940 in een prachtige omgeving van bergen en natuur. Op de Serima Mission school kwam hij voor het eerst in aanraking met houtsnijwerk, Afrikaanse kunst en de christelijke voorstellingen die er waren. Zoals hij zegt” hier is het zaad gezaaid”. Echter toen hij in 1962 Frank McEwen ontmoette begon het pas echt, die leerde hem zijn natuur te volgen en meer vanuit hemzelf te werken. Hij werkte op dat moment nog fulltime als politieagent maar ging vol enthousiasme aan de slag. Hij had zijn doel gevonden en begon al snel te exposeren. Ondanks dit vroege succes bleef hij zichzelf en vroeg maar vraagt zich nog steeds af “is het goed wat ik doe, kan het beter, anders” Deze constante drang heeft er voor gezorgd dat zijn waar in de tijd steeds veranderde. In het begin waren zijn stenen beelden vooral rond en erg simpel zoals zijn bijbelse voorstellingen. In de zestiger jaren kwam er meer stijl in, schematisch gebruik van geometrie en duidelijkheid. In de zeventiger jaren, gebruik makend van hard zwart Penhalonga serpentine, vertoond zijn werk meer scherpe lijnen en maakte hij ook abstracten. Zijn meest sterke werken maakte hij in de tachtiger jaren en schijnen een combinatie te zijn van al zijn werk, niets is dus verloren gegaan. Scherpe lijnen en harde vlakken worden gecombineerd met zachte rondingen en diep gleuven in het oppervlak.
Hij was een zeer gelovig mens en een gesprek ging al snel over geloof, hoop en liefde. Een prijs vragen voor zijn werk liet hij liever over aan 1 van zijn kinderen.
Hij wordt beschouwd als één van de meest getalenteerde kunstenaars en wordt wereldwijd zeer gewaardeerd. Nicholas is overleden in November 2002. Hij is op zijn boerderij in Ruva begraven naast zijn vrouw Grace en twee zonen.

Lawrence Mukomberanza
Nicholas zorgde er voor dat zijn kinderen een goede opleiding kregen zo ook voor Lawrence. Na school doorlopen te hebben volgde hij een piloten opleiding terwijl hij ook beeldhouwde.
Hij heeft enige jaren als piloot gewerkt. In 2002, na het overlijden van zijn vader, nam hij het besluit fulltime beeldhouwer te worden. Vanaf 2003 toen ook zijn broer Anderson kwam te overlijden moest hij zijn erg grote familie onderhouden. In de korte periode tot heden is hij erin geslaagd een redelijke naam op te bouwen en heeft inmiddels deelgenomen aan een masterclass in Barcelona.

Nesbert Mukomberanza
Geboren in Masvingo in 1969. Hij begon met beeldhouwen in 1987 bij zijn oom Nicholas Mukomberanza. Nesbert werkt in Chitungwiza en heeft zijn eigen stijl ontwikkeld maar wel met de perfectie van Nicholas. Ieder stuk is eindeloos bewerkt en gepolijst, het handelsmerk van de Mukomberanza’s.

Netsai Mukomberanza
De dochter van Nicholas ( zie boven). Zij geeft les op een primary school en probeert ’s middags te beeldhouwen op de boerderij in Ruva waar haar broers ook werken en zij opgroeide met haar familie. Zij maakt vaak kleine ronde stenen beelden, waarin je de gezichten van twee of meer personen herkent die of elkaar vasthouden  en het hoofd hoog houden omdat ze door het water waden.

Taguma Mukomberanwa
Geboren in 1978 als jongste zoon ( wat zijn naam ook betekend)  is hij inmiddels hard op weg in de voetsporen van zijn familie te trede en eveneens een gevierd kunstenaar te worden.

Rasheas Mukwaira
Is een getalenteerde kunstenaar die opgroeide in Tengenenge en daar nog over de schouder heeft mogen kijken van Bernard Matemera en andere beroemdheden.

Joseph Muli
Geboren in Kenia maar leeft al vele jaren in Zimbabwe. Een uitmuntende kunstenaar maar in ebony. Heeft slechts enkele werken in steen gemaakt. Betekent echter veel voor de kunstenaars in Zimbabwe en zit in vele commissies en werkt regelmatig als vrijwilliger in de National Gallery o.a. als steun en adviseur van nieuwe kunstenaars.

Henry Munyaradzi
Geboren in 1931 in Guruve. Zijn vader, een medium, verliet zijn gezin toen Henry nog jong was. Henry groeide verder op zoals dat met veel kinderen gaat op het platte land. Kuddes hoeden, jagen met honden en pijl en boog - school kwam niet ter sprake. Eerst als landarbeider en later als smid en timmerman probeerde hij aan de kost te komen. Begon met beeldhouwen nadat hij in 1967 Tom Blomefield ontmoette. Ondanks de aanwezigheid van mensen zoals Bernard Matemera in Tengenenge werkte hij het liefst helemaal alleen zodoende ontwikkelde hij wel snel zijn eigen stijl. Zijn eerste stenen beeld werd al tentoongesteld in 1968 in de National Gallery. Daarna bleef het snel gaan wat zelfs resulteerde in een eigen expositie in Londen in 1984, later zouden er nog vele volgen in andere landen. Met de opbrengsten kon hij een eigen boerderij kopen waar hij verder kon werken

Noel Mwanza
1964 - 2009
Joseph Ndandarika
Eerst een tijd bij zijn grootvader, een beroemde N’anga ( traditionele genezer), door gebracht
Maar tegenwoordig een gerespecteerd kunstenaar die vooral culturele overtuigingen verbeeld.
Hij schildert ook en exposeert zeer regelmatig.
Zelf ook aan de slag met de steen uit Zimbabwe:
bezoek onze workshop beeldhouwen in steen

Rachel Ndankarika
Een vrouwelijke kunstenaar, maakt veel stenen beelden wat de rol van de vrouw belicht in deze tijd. Kijk ook eens onder de collectie tuinbeelden of onze collectie vogels van metaal en andere tuindecoratie van ijzer

Canaan Ngandu
Geboren in Goromonzi als tweede in een gezin van acht personen. Hij is opgegroeid bij zijn schoonmoeder in Mufakose. Op zes jarige leeftij verhuisden ze naar Chitungwiza bij Harare. In Chitungwiza volgde hij ook school en daar zag men al snel dat hij artistieke gaven had. Hier leerde hij ook allerlei basis technieken die hem later goed van pas komen en een snelle carrière bespoedigd hebben. Hij kwam regelmatig langs de studio’s van vermaarde kunstenaars zoals Kennedy Migeri en Moses Masaya welk werk veel indruk op hem maakte. Tijdens zijn korte bezoeken probeerde hij wel snel de techniek te bestuderen om vervolgens hiermee zelfstandig aan de slag te gaan. Hij heeft nooit echt les gehad maar heeft genoeg gehad aan het spieken. Na een jaar te oefenen lukte het hem zijn grootmoeder over te halen een stuk rots voor hem te kopen waar hij een eerste poging opwaagde. Vervolgens maakte hij een vogel die hij zeer snel verkocht. Canaan laat tegenwoordig graag zijn fantasie de vrije om stenen beelden te maken die de natuur combineren met menselijke gevoelens volgens de nieuwe en oude traditie van het Shona volk. Hij geeft geen vast thema maar maakt abstracten, torso’s, vogels en hoofden. Hij is gelukkig getrouwd en woont met zijn twee kinderen (of inmiddels meer?) in Chitungwiza.

Bernad Nkanjo
Geboren in Highfield, Harare op 28 september 1970. Tijdens zijn schooltijd liep hij regelmatig binnen bij zijn familielid Garrison Machinjili waar hij voor het eerst kennis maakte met beeldhouwen en er door gegrepen werd. Na zijn school in 1992 afgerond te hebben werd hij ook leerling bij Garrison waar hij drie jaar bleef voordat hij zich zelfstandig vestigde. Vervolgens ging hij wonen en werken in Chitungwiza. Tegenwoordig maakt hij gewilde stenen beelden die vogels uitbeelden in allerlei situaties. Met zijn schetsboek gewapend is hij vaak in de buurt van bijvoorbeeld rivieren te vinden om de vogels te schetsen die hij later verwerkt in zijn beelden. Hij werkt met vele serpentine soorten maar het liefst met opal als het voorradig is. Ook gebruikt hij bijvoorbeeld ijzer voor de pootjes en steen voor het lichaam, soms hout. Zijn werk bevat vaak beweging en zijn zeer gedetailleerd. Een vogel zit te eten, een ander drinkt en een derde heeft zijn kopje schuin omhoog – speurend naar gevaar.

Taylor Nkomo
Begonnen als grafisch kunstenaar bij de National Gallery beeldhouwt hij inmiddels eveneens in Chapungu Sculpture Park. Zijn stenen beelden worden omschreven als elegant en opvallend.

Robert Nyariri
Geboren in 1980 in centraal Zimbabwe was hij voorbestemd om in de voetsporen te treden van zijn broer Tutani Nyariri. In 1996 werd hij diens assistent in Mutorashanga. Al snel begon hij zijn stenen beelden eveneens te verkopen en inmiddels exposeert hij in binnen en buitenland.

Agnes Nyanhongo
Dochter van eerste generatie kunstenaar Claud Nyanhongo. Maakt vooral werk geïnspireerd door de rol van de vrouw in de traditionele samenleving en de interactie tussen familieleden.

Gedion Nyanhongo
Zoon van Claud Nyanhongo die hem ook het vak leerde. Hij maakt eigentijdse stenen beelden die zowel de stad of het platte land verbeelden, met vaak als motto het familieleven.

McDonald Nyamayaro
McDonald kwam in aanraking met de beeldhouwkunst doordat hij samen met zijn broers hun omgeving moesten verlaten op zoek naar groenere weides voor hun vee. Daarvoor was hij wel geïnteresseerd in de schilderkunst maar aan beeldhouwen dacht hij niet. Tegenwoordig maakt hij vooral het kleine zeer gedetailleerde werk.

Anker

Anker

Anker

Anker

Ook eens aan de slag met een ruw stuk steen..................bezoek onze workshops beeldhouwen in steen

George Rabvu
George groeide op in Chitungwiza vlakbij de inmiddels overleden Albert Mamvura die hem inspireerde te gaan beeldhouwen. Deze leerde hem o.a. het beeld te gebruiken als spiegel van de alledaagse omgeving met al zijn voor en tegenspoed. Voor hem is beeldhouwen een vorm van communicatie geworden waarin hij goed slaagt.

Elisha Rangwani
Geboren op 15 juni 1978 in Chiweshe. Hij ging naar school op het Bhobho Garande Primary  en vervolgens naar het Jingamvura for het vervolg. Hij slaagde in 1998. Vervolgens ging hij de beeldhouwer Uparty Majengwa assisteren. Daarna ging hij werken bij Samson Kuvhenguwa. Zo leerde hij de kneepjes van het vak en begon in 2002 voor zichzelf te werken en zijn eigen stijl te ontwikkelen.

AnkerKijk ons eens bij onze sokkels en zuilen

Anthony Sabuneti
Geboren in 1974 in Harare. Zijn moeder, een pottenbakster, inspireerde hem kunstenaar te worden. Als 1 van de zes kinderen zat hij vaak gefascineerd bij zijn moeder te kijken  als zij aan het werk was. Zijn eerste werk waren ijzerdraad auto-tjes die hij probeerde te verkopen. In 1987 vormde hij samen met vrienden het Gota Tochisuma Atelier waar hij nog steeds werkt. Hij is met vele kunstvormen bezig waaronder ook batikken, kalligrafie en houtsnijwerk. Hij heeft gestudeerd bij het Silviera House in Harare. Kijk ook eens onder onze collectie TUINBEELDEN of onze collectie ijzeren vogels vlinders zwijnen herten

Brighton Sango
Geboren in 1958 in Guruve. Brak als 1 van de eerste met de traditionele Shona beeldhouwkunst wat hem veel bekendheid opleverde maar eveneens commentaar. Hij begon met beeldhouwen in Tengenenge. Hij werd hier echter behoorlijk van zijn stuk gebracht door de verscheidenheid van ander kunstenaarswerk. Hij hield het slechts een paar maanden vol en vond dat hij elders verder moest om zichzelf te vinden. Hij had echter wel kennis gemaakt met het werk van bijvoorbeeld Bernard Matamera wat op zijn netvlies gebrand stond. Vooral zijn manier van het benaderen van een nieuw werk sprak hem zeer aan. Zijn eerste stenen beelden tonen dat ook maar tevens zijn eigen ontwikkeling. Volgens Brighton:”Na mijn ervaring in Tengenenge voelde ik dat iets moest veranderen daar mijn werk teveel werd beïnvloed door anderen. Nu sta ik iedere dag op met het gevoel dat alles nieuw is en zo probeer ik ook te werken.” Brighton volgde ook niet de Shona manier van beeldhouwen maar vond een eigen abstracte manier die volgens sommige lijkt op het Picasso kubisme. Een kunstcriticus Lionel Philips schreef:”…..Sango, die de enige Zimbabwaanse kunstenaar is die bijna alleen abstracten maakt lijkt wel een volger van het kubisme uit de veertigerjaren echter zonder dat ooit aanschouwt te hebben.”
Vele kunstenaars hebben inmiddels met de Shonacultuur van beeldhouwen gebroken zoals beoefend door grootheden zoals Bernard Matemer, John Takawira en anderen. Echter ze volgen niet allemaal dezelfde koers. Sommige kijken meer naar andere materialen om te gebruiken dan steen zoals bijvoorbeeld Tapfuma Gutsa of Dominic Benhura. Anderen trachtten meer het gewone dagelijkse leven te verbeelden zoals Agnes Nyanhongo of Eddi Masaya. Brighton probeert beide te doen. Helaas benam Brighton zich het leven in augustus 1995.

Jim Sephani
Geboren in Harare, volgde school in Mabvuku alvorens te starten met beeldhouwen in 1992.
Zijn leermeesters waren Luxon en Tafuma Gutsa. Vervolgens trok hij naar Chupungu waar hij nog steeds werkt.

Patrick Sephani
De jongere broer van Jim met wie hij samenwerkt in Chupungu.

Zelf ook aan de slag met de steen uit Zimbabwe:
Kom ook eens naar onze beeldhouw workshop in juni, juli en augustus

Norbert Shamuyarira
Heeft een nogal tragisch leven wat in zijn werk tot uitdrukking komt. Op jong leeftijd overleed zijn moeder, toen verliet zijn vader hem en vervolgens pleegde zijn broer, die hem opvoedde, zelfmoord. De hoofden die hij maakt zijn solitair en vredig en drukken meestal het gemis van een partner uit. De zachtheid van de beelden helpt om het tragische te vergeten en maakt ze uitzonderlijk.

Amos Supuni
Geboren in 1970 in Malawi. Slechts twee maanden was hij toen hij met zijn vader in Zimbabwe kwam, zij waren opweg om werk te zoeken bij de goud mijnen in Zuid Afrika maar gelukkig vond hij werk in Zimbabwe. Hij is een kunstenaar die echt dankbaar is het beeldhouwen ontdekt te hebben daar het voor hem een ontsnapping uit de armoede betekent. Na zijn schooltijd in 1989 raakte  hij betrokken bij een katholieke jongeren groep in Tafara waar hij kennis maakte met Tapfuma Gutsa. Een zuster, Catherine, was de drijvende kracht achter deze groep en zamelde geld in om rots te kunnen kopen. Zij verzocht ook Tapfuma, die een studio in Tafara had, om haar te helpen de kinderen te leren beeldhouwen. Het lukte aardig en de groep werd te groot voor die plaats. In 1990 vertrok de groep naar Silvera House in Harare ( een katholiek vaardigheids training centrum) In 1991 bracht Amos 6 maanden door in Tanzania als onderdeel van een uitwisselingsprogramma van Silvera. Daar leerde hij batikken, linoleumsnijden en etstechnieken. Een goede basis voor zijn verdere carierre. Tot 1996 bleef hij in het Silvera werken en werd verkozen om in Chapungu te mogen gaan werken. Daar leerde hij meer technieken en werken met de verschillende steensoorten.
Hij is nog steeds zeer betrokken met zijn omgeving. Als hij maar even de tijd heeft gaat hij graag naar Silvera om de daar wonende jongeren te steunen. Door zijn eigen leven realiseert hij zich dat een klein steuntje in de rug soms wonderen kan verrichten. Door de kunst hebben vele een bestaansrecht en houdt hen op het rechte pad. Met het geld dat er wordt verdiend steunt hij graag nieuwe projecten.

AnkerZoekt u een sokkel of zuil voor uw beeld

Knowledge Tahwa met Spiritual Eye
Geboren in 1968 in Guruve en heeft inmiddels twee kinderen. Een aparte zeer vriendelijke man die wel doorwerkt. Leeft en woont in Tengenege en altijd te vinden voor een praatje - daarom staat hij waarschijnlijk ook graag te werken bij de kantine. Hij werkt graag met de hardere steensoorten in abstracte vormen. Vaak zeer origineel en verrassend. Heeft vele workshops en tentoonstelling gehad en is dol op Nederland. Kom eens kijken in onze Beeldentuin of kijk onder collectie bij onze tuinbeelden van steen of de ijzeren vogels 

Bernard Takawira
Geboren in 1948 in het Nyanga district als de derde in een rij van zes.. Hun vader was vaak weg voor zijn werk dus hun moeder een zeer krachtige persoonlijkheid, Mai, moest alles regelen. Zij was tevens bekend om haar kennis van de Shona cultuur en mythes. Haar verhalen en vooral haar natuurlijke gave om deze te verwoorden heeft mede bijgedragen aan de ontwikkeling van haar zonen niet alleen als persoon maar zeker ook als kunstenaars. Als geen ander wist zij de harten te raken  met haar dromen en magische wereld vertelling. Na zijn school is Bernard eerst getraind als landbouwadviseur voor de overheid maar uiteraard  werd hij door zijn broer John, een snel reizende ster aan de workshop van Frank McEwen in Nyanga, Vukutu, aangemoedigd ook te gaan beeldhouwen. Al snel bracht hij daar al zijn vrije tijd door. Opgenomen in die zeer prettige omgeving van broederschap die onder de kunstenaars heerste, begon hij aan zijn carrier en in 1977 nam hij ontslag bij de overheid. Constant op zoek naar nieuwe vormen was hij zeer veeleisend voor hemzelf. Constant ook in gevecht met zijn opvoeding, Shona, en conventionele christelijke waardes. Al dit trachtte hij in zijn werken kwijt te raken ware het niet dat zijn ideeën – gevoelens nogal eens veranderden. Vaak niet tevreden met een eerste indruk maar altijd opzoek naar de achtergrond van zaken. Dit kon van alles zijn, een filosofische gedachte – een moreel dilemma – een geloofsovertuiging of gewoon een praktisch, alledaags probleem. Altijd trachtte hij daarbij dit probleem - vraagstuk nog beter tot uitdrukking te brengen in zijn stenen beelden en zo met een groeiend publiek te communiceren.
Bernard is in 1997, na een kort ziekbed, overleden.

Gerald Takawira
Zijn vader John Takawira, overleden in 1989, was één van de eerste generatie kunstenaars en Gerald heeft vele dagen aan zijn zijde doorgebracht. Kort na zijn dood vertrok Gerald naar Chapungu. Gerald heeft de verleiding kunnen weerstaan het werk van zijn vader na te apen en is zijn eigen weg gevolgd. Hij werkt graag met harde steensoorten waar hij krachtige sculpturen van maakt.

John Takawira
Geboren in 1938 in Chegutu groeide hij op in Nyanga. Zoals bij zijn broer Bernard was zijn moeder zeer belangrijk in zijn leven (zie boven) en misschien het meeste van alle kinderen beïnvloed door haar traditionele Shona opvoeding die hij later eindeloos bleef herhalen in zijn stenen beelden. Zijn oom, Joram Mariga, leerde hem het beeldhouwen op 20 jarige leeftijd. Frank McEwen merkte zijn enorme talent op en hij werd één van de eerste leerlingen van diens workshop school, waarna hij in 1963 zijn eerste tentoonstelling had in de National Gallery. Toen in 1969 Frank de school verhuisde naar Vukutu werd John één van de meest vooraanstaande leden en in deze spirituele omgeving kwam zijn werk tot volle wasdom. Hier kon hij een eenvoudig leven leiden in een prettige omgeving niet afgeleid en zonder commerciële druk. In 1971 organiseerde Frank een grote expositie in Musee Rodin, Parijs en brak John pas echt internationaal door. De pers was zeer lovend en Charles Ratton schrijft over zijn werk Skeletal Baboon: Dit is waarschijnlijk het beste wat Afrikaanse kunst ooit heeft voorgebracht.
John werkte ondertussen gestaag door en probeerde weer nieuwe technieken. Misschien was hij wel de eerste die een ruw stuk rots aan een beeld liet zitten als contrast met het gepolijste. Evenals dwars door de steen heen werken om ruimte / openingen te creëren die het alziende spirituele oog verbeelden. Ook vrouwen spelen een duidelijke rol in zijn werk. Met uitgerekte / lange nek met “vloeiende, golvende” haren kijken zij neer op de toeschouwer met een onbevangen houding. Vele hebben gesloten ogen alsof ze pijn hebben of uit bescheidenheid.  Hierin kan je herkennen de sterke, creatieve maar vooral krachtige persoonlijkheid van zijn moeder.
John bleef zijn eigen weg volgen. Soms was hij een moeilijk, onuitstaanbaar persoon omdat hij niet bereid was tot een compromis, niet voor hemzelf noch voor anderen – zijn dat echter niet juist de kwaliteiten van een autoriteit?  Helaas is hij in 1989 overleden.

Lazarus Takawira  
Geboren in 1952 in Nyanga. Hij is de jongste van drie beeldhouwers wiens moeder Amai eveneens beeldhouwt. Zijn broers Bernard en John hangen meer het Shona beeldhouwen aan, Lazarus werk staat op zich. Zijn stenen beelden zijn een vorm van zelfexpressie en bevatten vaak een zelfportret. Hij ziet dit als zijnde zijn handtekening. Hij maakt alleen vrouwen daar hij vind dat zij de meest belangrijke sekse zijn, daar zij het begin zijn van alle leven en bovenal een “feest” voor mannen. Zonder vrouwen geen leven, zij zijn de drijvende kracht achter alles en iedereen en met mijn werk wil ik alle vrouwen in mijn leven een hommage brengen. Lazarus werk is te vinden in vele musea. In 1990 werd hij zelfs voorgesteld aan de koningin tijdens de Commonwealth Games, daar haar zoon Prins Charles beelden van hem bezit.

Zelf ook eens aan de slag met de steen uit Zimbabwe.
Bezoek onze workshop Beeldhouwen in steen.


Nicholas Tandi
Opgegroeid in het M’Sana Reserve Bindura district is hij in 1965 begonnen met beeldhouwen bij het Nyarutsetso Art Centre in Harare. Geboren in een familie met lange artistieke traditie verfijnde hij zijn technieken onder super visie van Cannan Peterson. Hij is vooral gespecialiseerd in vrouwen bustes, dieren en abstracte. Kijk ook eens onder collectie stenen beelden of metalen vogels vlinders etc

Wilfred Tembo
Geboren in 1963? in Centenary. Meestal op blote voeten en grijs van het stof gaat hij op in de omgeving van Tengenenge waar hij al zo’n 15 jaar werkt. Een rustige, zacht sprekende, bescheiden man die niet met zijn ongelooflijke talent te koop loopt. Hij is de maker van vele grote stoelen die hij op verzoek maakt. Zoals ook de stoel van ca 500 kg in de vorm van een leeuw die hij maakte, en schonk, aan de “ Speaker of the House of Assambly” waarover hij zegt:”Dit is mijn kleine bijdrage aan de natie, ik ben nooit bij het parlement geweest, weet niet waar het is en ken de Speaker niet maar vond dat ik dit voor het land moest doen.” Hij heeft maar liefst 4 maanden aan deze stoel gewerkt en gelooft dat dit het beste werk is wat hij tot nu toe gemaakt heeft.
Wilfred is ooit begonnen als houtbewerker allerlei beesten makend die hij probeerde te verkopen langs de kant van de weg in Mavhuradonha Wilderness. Hij heeft nooit les gehad in beeldhouwen maar leerde veel zaken spelenderwijs op school waar hij vaak werd verzocht mappen te maken die op school werden gebruikt. Zijn ouders hadden echter niet genoeg geld om een verdere opleiding te betalen en Wilfred trok naar Harare om geld te verdienen bij een paardenstal in Mabelreign. Daar hij snel leert was hij al snel in staat anderen les te geven in paardrijden. Na een paar jaar ging hij terug naar Centenary en ging werken bij Brybone Farm. Na Brybone ging hij terug naar zijn dorp en begon met houtsnijden. Een oom, die werkte op een boerderij in de buurt van Tengenenge, merkte zijn werk op en vertelde hem dat daarmee goed geld kon worden verdiend. Zodoende trok hij in 1994 naar Tengenenge en was onder de indruk van wat hij daar aantrof.  Nadien zag hij in een mijn een steen die op een sofa leek, zodoende kwam hij op het idee stoelen te gaan maken. De eerste die hij maakte verkocht hij al snel aan een Hollander voor usd 2500. Logisch dus dat hij sindsdien alleen maar stoelen maakt die niet alleen om hun vorm en kwaliteit maar tevens om hun functionaliteit alom worden gewaardeerd. Inmiddels kan hij de vraag allang niet meer aan en heeft hij altijd een wachtlijst, over prijzen praten we hier dus maar niet meer………...

Tago M Tazvitya
Tago is een van de eerste leden van het Chitungwiza Art Center dat werd gevormd in 1997. In het begin was hij alleen een verzamelaar maar zijn interesse in de beeldhouwkunst groeide toen hij zelf ook voorzichtig begon te hakken. Hij was een accountant maar is nu een fulltime beeldhouwer. Hij maakt vooral vogels en zegt daarover:” Vogels verschijnen altijd automatisch in mijn werk als een middel van expressie. Ik bewonder altijd hun vrijheid die de wens is van ieder levend wezen en daar  streef ook ik naar, Vrijheid!” Hij heeft over de hele wereld geëxposeerd en workshops gegeven en werkt nog steeds in Chitungwiza.

Anker

Anker

Stanley Vono
Een neef van de bekende Dominic Benhura. Als lid van een kunstenaars familie moest hij wel gaan beeldhouwen wat hij inmiddels zeer verdienstelijk doet. Soms oefent hij weleens een ander beroep uit maar het beeldhouwen blijft altijd trekken.

Anker

Anker

Anker

Anker

Rickson Zavara / Permanent Love
Murehwa is zijn handels naam - in 1977 is hij geboren in deze plaats in Oost Zimbabwe. Hij was een goede leerling en heeft "met gemak" zijn A-level gehaald. In 1997 is hij begonnen met beeldhouwen door zijn zwager Tago Tazvitia.
Geïnspireerd door zijn grootvader, een hoefsmid, werkt hij vooral met abstracte. Zelf zegt hij:” Als je aanvangt met een stuk steen te bewerken probeer ik de hardheid, kleur etc van de rots te gebruiken. Mijn stemming is daarbij zeer belangrijk. Daarom vind ik het moeilijk om een stuk af te maken omdat gedurende het hele proces je stemming niet altijd gelijk is. Soms duurt het daarom weken, maanden ja, jaren voordat een stenen beeld af is. Het summum van frustratie is echte wanneer het beeld, als je al in de eind fase bent, breekt. Ik heb nog veel te leren. Ik probeer doormiddel van mijn werken de mensen te bewegen meer van elkaar te houden”
Inmiddels heeft hij vele tentoonstellingen gehad in diverse musea wereldwijd.
Kom eens kijken in onze Beeldentuin of kijk bij onze collectie tuinbeelden van steen ofvogels van ijzer 

Ook eens aan de slag met serpentijn steen.......................bezoek onze workshop beeldhouwen in steen

ook voor uw sokkel of zuil het juiste adres